Τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος – ΕΚΕ (Projects of Common Interest – PCI) είναι σημαντικές διασυνοριακές υποδομές οι οποίες συμβάλλουν στην ενοποίηση των ενεργειακών δικτύων των χωρών της Ευρώπης. Προκειμένου να χαρακτηριστεί ένα έργο ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος πρέπει να αποφέρει σημαντικό θετικό αποτέλεσμα, αξιολογούμενο μέσω ανάλυσης κόστους-οφέλους (cost–benefit analysis), στις ενεργειακές αγορές τουλάχιστον δύο κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο σκοπός των έργων αυτών είναι να συμβάλουν στην υλοποίηση της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για φθηνή, ασφαλής και βιώσιμη ενέργεια σε συνδυασμό με τους στόχους για τη μακροπρόθεσμη απανθρακοποίηση των οικονομιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τη συνθήκη των Παρισίων.
Με τον Κανονισμό 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2013 καθορίστηκαν για πρώτη φορά οι κανόνες για την έγκαιρη ανάπτυξη και διαλειτουργικότητα των διευρωπαϊκών ενεργειακών δικτύων και ορίστηκε το πλαίσιο για τον σχεδιασμό των υποδομών και την εκτέλεση των έργων.
Η διαδικασία προσδιορισμού των PCI βασίζεται στην περιφερειακή συνεργασία. Τα PCI προσδιορίζονται με βάση τους περιφερειακούς καταλόγους προτεινόμενων έργων PCI, που εγκρίνουν οι περιφερειακές ομάδες, οι οποίες έχουν σχηματιστεί βάσει των Διαδρόμων Προτεραιότητας που προβλέπει ο Κανονισμός. Για την ηλεκτρική ενέργεια, η χώρα μας μετέχει στις περιφερειακές ομάδες στον Διάδρομο Προτεραιότητας NSI EAST Electricity.
Σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 4 του Κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει, ανά διετία, κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για την κατάρτιση ενωσιακού καταλόγου των έργων κοινού ενδιαφέροντος, η οποία περιλαμβάνει τα έργα που ενέκριναν τα κ-μ, σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 4 του Κανονισμού.
Για τα έργα PCI προβλέπεται, μεταξύ άλλων:
- ταχεία αδειοδότηση (υποχρεωτική μέγιστη προθεσμία τρεισήμισι ετών),
- ιδιαίτερη ρυθμιστική μεταχείριση μέσω του επιμερισμού του κόστους βάσει των καθαρών οφελών καθώς και ρυθμιστικά κίνητρα,
- δυνατότητα χρηματοδότησης από τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility/CEF).
Ειδικότερα, σχετικά με το ρυθμιστικό πλαίσιο:
α) Βάσει του άρθρου 13, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές υποβάλλουν στον Οργανισμό τη μεθοδολογία τους και τα κριτήρια στα οποία βασίζονται για την αξιολόγηση των επενδύσεων σε έργα υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου και των τυχόν υψηλότερων κινδύνων που ενέχουν. Η ΡΑΑΕΥ δημοσίευσε τη σχετική μεθοδολογία τον Σεπτέμβριο 2015.
β) Βάσει του άρθρου 12, όταν ένα έργο ΕΚΕ φτάσει σε επαρκή βαθμό ωριμότητας, ο Φορέας Υλοποίησης υποβάλλει στις αρμόδιες Ρυθμιστικές Αρχές «αίτημα επένδυσης», στο οποίο περιλαμβάνεται αίτημα για «διασυνοριακό επιμερισμό κόστους», καθώς και ειδική ανάλυση κόστους-οφέλους του έργου και επιχειρηματικό σχέδιο που αξιολογεί την οικονομική βιωσιμότητα του έργου. Κατά τη λήψη της απόφασης σχετικά με τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές δύναται να επιμερίζουν το κόστος του έργου στους καταναλωτές των κρατών-μελών σε αναλογία προς το καθαρό θετικό όφελος που εκτιμάται ότι θα έχουν από την υλοποίησή του.
Το 2022 ο Κανονισμός 347/2013 αντικαταστάθηκε από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2022/869. Οι σημαντικότερες διαφοροποιήσεις που εισήγαγε είναι οι ακόλουθες:
- εκτός από τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος, περιλαμβάνονται και Έργα Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος (Projects of Mutual Interest, PMIs), τα οποία αφορούν διασυνδέσεις κρατών-μελών με τρίτες χώρες,
- στα ΕΚΕ περιλαμβάνονται και υπεράκτια έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,
- δεν περιλαμβάνονται πλέον έργα φυσικού αερίου (με εξαίρεση προϋπάρχοντα που αίρουν ενεργειακή απομόνωση κ-μ), αλλά έργα υδρογόνου,
- δίνεται έμφαση στην υλοποίηση «ευφυών δικτύων».
Μετά την έκδοση 5 καταλόγων έργων PCI βάσει του Κανονισμού 347/2013, το 2024 εκδόθηκε ο κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός 2024/1041 με τον πρώτο κατάλογο έργων PCI/PMI βάσει του Κανονισμού 2022/869.
Στο παρακάτω απόσπασμα του Ευρωπαϊκού Χάρτη έργων PCI/PMI εμφανίζονται τα έργα ελληνικού ενδιαφέροντος στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας τα οποία περιλαμβάνονται στον πρώτο αυτό κατάλογο και είναι:
Κατάλογος συμμετοχής της Ελλάδας σε Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος σχετικά με τον ηλεκτρισμό:
2.6 Δέσμη Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας [πρώην EuroAsia Interconnector], η οποία περιλαμβάνει τα ακόλουθα ΕΚΕ
2.6.1 Διασύνδεση μεταξύ Hadera (IL) και Kofinou (CY) (αριθ. 3.10.1 στον πέμπτο κατάλογο ΕΚΕ)
2.6.2 Διασύνδεση μεταξύ Kofinou (CY) και Korakia, Crete (EL) (αριθ. 3.10.2 στον πέμπτο κατάλογο ΕΚΕ)
2.9 Εγκατάσταση αποθήκευσης υδροηλεκτρικής ενέργειας με άντληση στην Αμφιλοχία (EL) (αριθ. 3.24 στον πέμπτο κατάλογο ΕΚΕ)
2.10 Σύστημα αποθήκευσης ενέργειας σε συσσωρευτές στην Πτολεμαΐδα (EL)
2.13 Διασύνδεση μεταξύ Wadi El Natroon (EG) και Μεσογείων/Αγίου Στεφάνου (EL) [έργο επί του παρόντος γνωστό ως GREGY Interconnector]
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – PCI/PMI Transparency Platform (Γραμμές Διασύνδεσης και Αποθήκευση)
